NARZĘDNIK - JEDEN Z NAJBARDZIEJ REGULARNYCH PRZYPADKÓW JĘZYKA POLSKIEGO

JĘZYK POLSKI I DEKLINACJA - NIEROZŁĄCZNA PARA?

W naszych niedawnych postach (jeśli ich nie pamiętacie, zajrzyjcie tu i tu) pisaliśmy o tym, że nie taka deklinacja straszna, jak może się wydawać. Pokazaliśmy, że jest wiele wyrazów, które po prostu się nie odmieniają. Jednak, czy tego chcemy, czy nie, deklinacja w języku polskim odgrywa ważną rolę. Chcąc mówić gramatycznie, każdy, nie tylko obcokrajowcy, powinien się z nią zaprzyjaźnić.
Dziś chcielibyśmy Wam przedstawić narzędnik w pigułce :).
To najbardziej regularny z przypadków, często używany, więc na kursie polskiego jako obcego pojawia się dość wcześnie. 

POLSKI NARZĘDNIK BEZ PRZYIMKÓW

Sięgamy po niego, gdy chcemy powiedzieć, jaki zawód wykonujemy. Mówimy: jestem nauczycielką, a on jest policjantem. Narzędnik przydaje się też, gdy wspominamy o funkcji (społecznej, zawodowej itd.), którą ktoś pełni: ten pan jest nowym sąsiadem, ta pani jest moją matką, ten chłopiec moim dzieckiem, a ci panowie są kierownikami działów.
Jak sama nazwa wskazuje, narzędnik określa narzędzie (szeroko pojęte), którym wykonujemy pracę, dlatego mówimy: wyślę ci to mailem, naprawiłem to młotkiem, strażacy ugasili pożar wodą.

Dzięki narzędnikowi nie musimy zaprzątać sobie głowy przyimkami, gdy informujemy rozmówcę o korzystaniu z różnych środków transportu, bowiem jedziemy autobusem, taksówką, tramwajem, metrem...

Jeśli chcecie poćwiczyć deklinację nie tylko w narzędniku, zajrzyjcie na nasz profil na FB.

PRZYIMEK NARZĘDNIKOWI NIE JEST OBCY

Nie oznacza to jednak, że piąty przypadek nie lubi towarzystwa przyimków. Najchętniej łączy się z  pod, z, nad, przed, za i między. Kiedy robimy coś razem z drugą osobą, sięgamy właśnie po niego: idę z koleżanką, bawię się z dzieckiem, spotykam się z kolegami. Analogicznie użyjemy narzędnika, by podkreślić, że coś występuje razem z czymś: jem ciasto z owocami, lody z bitą śmietaną i piję kawę z mlekiem.
Jeśli wykorzystamy pod, nad, przed, za i między, żeby określić położenie, znów będziemy potrzebować narzędnika: jestem nad morzem, rzeką, jeziorem, leżę pod drzewami, parasolem, a tymczasem w moim domu lampa wisi nad stołem, pies leży pod stołem, za stołem stoi krzesło, a między krzesłem a fotelem siedzi mój kot :) .

FORMY DEKLINACYJNE

Jak zapewne zauważyliście, końcówki narzędnika są bardzo regularne: rzeczowniki żeńskie kończą się na -ą, męskie i nijakie na – em, a formy liczby mnogiej na -ami. Zapewne zapytacie, czy są jakieś wyjątki i nie zdziwi Was odpowiedź pozytywna. Zdziwi Was za to niewielka liczba form nieregularnych, z których na pewno powinniście zapamiętać te: idę z przyjaciółmi, z dziećmi i ludźmi, a w kieszeni mam portfel z pieniędzmi.
Mamy nadzieję, że po lekturze tego wpisu, poczujecie dużo sympatii dla narzędnika.

ODMIANA RZECZOWNIKÓW ZAKOŃCZONYCH NA - UM

RZECZOWNIKI POCHODZENIA ŁACIŃSKIEGO W JĘZYKU POLSKIM 
Nie tak dawno temu rozmawialiśmy o rzeczownikach, które nie podlegają polskiej deklinacji (tu znajdziecie szczegóły). Dobrych wiadomości ciąg dalszy. W języku polskim istnieje spora grupa rzeczowników pochodzenia łacińskiego, zakończonych na końcówkę - um (przy okazji przypominamy, że to rodzaj nijaki), które również nie odmieniają się, ALE uwaga - tylko w liczbie pojedynczej. Przypomnijcie sobie z kursu języka polskiego, jakie to słowa......
Już wiecie? Tak, to: muzeum, liceum, gimnazjum, akwarium, atrium, terytorium, kolokwium, technikum etc. W liczbie pojedynczej nie odmieniają się one, dlatego możemy powiedzieć: Idę do muzeum historycznego/ Dzięki muzeum historycznemu mogłam poznać historię miasta/ Lubię to muzeum historyczne/ Współpracujemy z tym muzeum historycznym/ Spotkamy się w muzeum historycznym/ 

                                       Więcej polskiej gramatyki i słownictwa znajdziecie na naszym profilu na FB 

DEKLINACJA LICZBY MNOGIEJ RZECZOWNIKÓW Z KOŃCÓWKĄ - UM 
Niestety w liczbie mnogiej sytuacja nam się trochę komplikuje, ale nie upadajmy na duchu! Za chwilę zobaczycie, że nie jest to wcale takie trudne. To są małe muzea / Nie wyobrażam sobie wakacji bez zwiedzania małych muzeów/ Dzięki tym małym muzeom poznałam interesujące fakty/ Lubię małe muzea/ Współpracujemy z małymi muzeami/ Byliśmy w małych muzeach. 
Łatwe, prawda? Wszystkie te końcówki znacie przecież z deklinacji liczby mnogiej innych rzeczowników. Czy od teraz cieplej pomyślicie o polskiej deklinacji ?:)

TURYSTA NA PÓŁNOCY POLSKI

W KTÓRYM REGIONIE POLSKI SPĘDZIĆ WEEKEND?

Po pierwszej majówce (pisaliśmy o niej w poście z 1 maja), kiedy słońce grzeje coraz mocniej, a dni są dłuższe, siedzenie w weekend, w domu jest po prostu stratą czasu. Dlatego wielu obcokrajowców podczas lekcji języka polskiego pyta swoich nauczycieli, gdzie warto pojechać na weekend i co warto zobaczyć w Polsce. Oczywiście pierwsza odpowiedź, która się nasuwa, to: „Wszystko!”. Polska jest bowiem krajem mogącym pochwalić się pięknymi miastami, lasami, jeziorami, górami, morzem....

POROZMAWIAJMY PO POLSKU W TRÓJMIEŚCIE

W ciepłe dni dobrze jest odwiedzić Trójmiasto. Obowiązkowym punktem marszruty każdego turysty jest oczywiście stary Gdańsk. Miasto ma ponad tysiącletnią historię, która ściśle związana jest z burzliwymi losami Polski. Utrwaliła się też w jego architekturze. Koniecznie trzeba odwiedzić Stare Miasto, zobaczyć Bazylikę, Dwór Artusa przypominający o bogactwie i potędze miasta, Żuraw (dźwig portowy) i zrobić sobie zdjęcie na tle pomnika Neptuna. A latem wybrać się na zakupy na Jarmarku Dominikańskim. Usiąść w jednym z wielu ogródków restauracyjnych lub kawiarnianych i zamówić po polsku coś do picia i jedzenia (jak to zrobić, dowiecie się na kursie języka polskiego w Po Polsku).

SPACEREM PO GDYNI

W Gdańsku wsiądźcie w SKM (Szybką Kolej Miejską, która jest najlepszym środkiem komunikacji w Trójmieście) i pojedźcie do Gdyni. Zachwyci Was tam przepiękna fontanna w samym środku miasta. A gdy już zrobicie sobie pamiątkowe zdjęcie, to koniecznie zajrzyjcie do Akwarium, gdzie zobaczycie mieszkańców wód z całego świata. Potem wybierzcie się na spacer  po gdyńskiej plaży i  Bulwarze Nadmorskim, z którego można popatrzeć  na morze i pokarmić łabędzie.

Marina w Gdyni. Jeśli chcecie poznać inne piękne miejsca w Polsce, zajrzyjcie na nasz profil na FB.

 

ZACHÓD SŁOŃCA W SOPOCIE

Na koniec znów wsiądźcie do SKM-ki i pojedźcie do Sopotu, by spacerując po molo, patrzeć na zachód słońca i podziwiać piękne jachty zacumowane przy Sopockiej Marinie. Kto lubi morskie podróże, może wypłynąć w wieczorny rejs statkiem.
A potem opowiedzcie swoje wrażenia po polsku swoim kolegom z pracy lub z kursu języka polskiego.

PIJĘ KAKAO W CARACAS, CZYLI O RZECZOWNIKACH NIEODMIENNYCH W JĘZYKU POLSKIM

CZY ODMIENIAMY RZECZOWNIK KAKAO? 

Mamy dobrą wiadomość dla studentów języka polskiego walczących z polską deklinacją! W polszczyźnie istnieją rzeczowniki, których nie musimy odmieniać! Są to formy pochodzenia obcego zakończone na  - ao,  - oa, - i,  - u. Znajdują się w tej grupie wyrazy dobrze znane i często używane (kakao, euro, awokado, alibi, salami, graffiti, kiwi), ale też i takie, które pojawiają się w naszych rozmowach sporadycznie (boa, rodeo, makao, igloo, okapi, tabu, guru, emu, kakadu, karibu). Jak widzicie, są to głównie nazwy egzotycznych (z polskiego punktu widzenia) roślin i zwierząt, których końcówki nie znajdują w polszczyźnie analogii deklinacyjnych. Tutaj szczególną uwagę musimy poświęcić rzeczownikowi kakao, który Polacy - niestety - bardzo często próbują odmieniać. Powtórzmy to jeszcze raz: rzeczownika kakao NIE odmieniamy (piję kakao, nie lubię kakao, marzę o gorącym kakao, tiramisu z kakao etc.). 

                                  Przetestuj swój polski zaglądając na nasz profil na FB

NIEODMIENNE ZAPOŻYCZENIA Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

Osobną kategorię rzeczowników nieodmiennych stanowią słowa zapożyczone z języka francuskiego zakończone na sylabę akcentowaną, czyli: jury, menu, tournée, attaché, atelier, etui etc. Mówimy więc: Rozmawiamy o menu na przyjęcie; Przez wiele lat zasiadał w jury; Napisaliśmy list do attaché wojskowego; Pracuje w swoim małym atelier; Wrócił z tournée dookoła świata;  Okulary były w etui. 

NIEODMIENNE NAZWY MIAST I PAŃSTW 

W kwestii nieodmiennych rzeczowników bardzo przyjemnie zaskakuje nas też geografia. Istnieje bowiem całkiem spora grupa nazw miast, krajów i regionów, które nie podlegają deklinacji polskiej. Baku, Oslo, Caracas, Los Angeles, Ułan Bator, Kilimandżaro, Ohio, Bordeaux, Kongo - to tylko niektóre przykłady. Następnym więc razem,  kiedy będziecie jeść awokado w towarzystwie attaché, być może gdzieś w Baku, pomyślcie ciepło o polskiej deklinacji. :) 

DŁUGI MAJOWY WEEKEND, CZYLI ŚWIETOWANIE PO POLSKU

 MAJÓWKA

 Kiedy zaczynają się ciepłe dni, a polska wiosna wręcz wybucha zielenią i kolorami kwiatów, znaczy to, że zbliża się długi majowy weekend popularnie zwany majówką. Najczęściej Polacy decydują się spędzić ten wolny czas poza domem, na łonie przyrody. Co jednak powoduje, że co roku w maju mamy w Polsce  długi weekend, który nieoficjalnie i oficjalnie jest traktowany jako otwarcie letniego sezonu turystycznego? To pytanie często pada z ust obcokrajowców uczących się na kursach języka polskiego.

KUMULACJA POLSKICH ŚWIĄT

Długi weekend majowy zawdzięczamy „kumulacji świąt”. Pierwszym z nich jest Święto Pracy obchodzone 1 maja dla upamiętnienia wydarzeń z roku 1886 związanych ze strajkiem w Chicago (między innymi walczono wtedy o wprowadzenie ośmiogodzinnego dnia pracy :) ).

Przed przemianami politycznymi w 1989 roku, władze w Polsce organizowały w tym dniu uroczyste pochody, defilady i manifestacje, na które, chcąc nie chcąc, obywatele chodzić musieli. Obecnie najlepszym sposobem na spędzenie Święta Pracy jest wyjazd za miasto, rowerowe wyprawy lub odwiedzanie pięknych turystycznych rejonów, których w Polsce nie brak, bo aktywny wypoczynek nie jest Polakom obcy (a wycieczka w góry lub na Mazury w towarzystwie polskich przyjaciół jest idealną okazją, by porozmawiać po polsku).

PIERWSZA KONSTYTUCJA W EUROPIE NAPISANA PO POLSKU!

Drugą majową uroczystością jest Święto Narodowe Trzeciego Maja powszechnie znane jako Święto Konstytucji Trzeciego Maja. Jest to jedno z najważniejszych świąt narodowych w Polsce. Upamiętnia ono uchwalenie przez polski sejm w 1791 roku ustawy regulującej ustrój prawny Rzeczpospolitej. Była to pierwsza nowoczesna spisana konstytucja w Europie i druga (po amerykańskiej) na świecie.

Pierwsza konstytucja w Europie powstała w Polsce 03.05.1791. Więcej informacji o ważnych wydarzeniach w Polsce i o samym języku polskim znajdziecie na naszym profilu na FB.

POLSKIE BARWY NARODOWE

Drugi maja, wbrew pozorom, wcale nie jest zwykłym mostem łączącym dwa święta (nie jest też, niestety, dniem ustawowo wolnym od pracy). Tego dnia celebrujemy Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polskiej. Daty tej nie wybrano przypadkowo. Święto Pracy i Święto Konstytucji Trzeciego Maja, między którymi wypada właśnie Dzień Flagi, są idealnym pretekstem do zastanowienia się nad losami Polski i jej burzliwą historią.

Powszechnym zwyczajem jest noszenie w tym dniu biało-czerwonej kokardy.

Wiedząc już „skąd się wziął długi weekend”, możecie wykorzystać ten czas na odwiedzenie jednego z wielu turystycznych regionów Polski. Miłego świętowania :)