To takie proste pytanie, z równie prostą odpowiedzią, a mimo to bardzo często pojawia się na kursach języka polskiego. Studentów niepokoi fakt, że słyszą zaimek "się" w różnych miejscach w zdaniu. Czy to możliwe, aby pozycja tego zaimka była...dowolna? No, cóż... bardzo często... tak. Dotyczy to przede wszystkim pytań. Możemy powiedzieć jak się pani nazywa? i jak pani się nazywa?, i oba pytania są poprawne! Nie ma różnicy między: jak się pan czuje? i jak pan się czuje?; gdzie znajduje się centrum? i gdzie się znajduje centrum?; dlaczego się jeszcze nie umyłeś? i dlaczego nie umyłeś się jeszcze?; gdzie się tak przeziębiłeś? i gdzie tak się przeziębiłeś?
POZYCJA "SIĘ" W ZDANIU. CZY SĄ JAKIEŚ ZASADY?
Tak, są. Generalnie nie powinniśmy używać się na początku i na końcu zdania, ani też po przyimku. Nie ma więc sensu pytanie z się czego pan śmieje? Powinno być, oczywiście, z czego się pan śmieje? lub z czego pan się śmieje? W zdaniach twierdzących najlepiej jest umieścić się po czasowniku (Obejrzałam się za siebie; Rozgadał się strasznie; Nasłuchał się głupot; Umówiła się ze mną na dworcu etc.) Się na końcu może wystąpić, jeśli zdanie składa się tylko z orzeczenia, np. : Napijesz się?; Rozpadało się; Wypogodziło się; Odsuń się; Pogodziliśmy się; Pokłóciliśmy się.
"SIĘ" A WYRAŻENIA KOLOKWIALNE
Możliwe jest też, że usłyszycie się na...początku zdania. Ktoś, kto chce podkreślić, że sytuacja jest skomplikowana i trudno będzie sobie z nią poradzić, może powiedzieć Się porobiło; czyjś idiotyczny, wzbudzający naszą dezaprobatę, komentarz, możemy podsumować (z przekąsem) Się wypowiedział; a żeby z wigorem podkreślić zaangażowanie w coś, dumę z tego, możemy użyć konstrukcji Się pomaga! Formy te jednak nie są poprawne z gramatycznego punktu widzenia i funkcjonują przede wszystkim w języku mówionym, nieformalnym. Czas pokaże, czy wejdą na stałe do języka polskiego, czy też są przejściową modą.
