POLSKIE PRZEDWIOŚNIE CZYLI O SZEŚCIU PORACH ROKU

POLSKIE SZEŚĆ PÓR ROKU?

Ile jest pór roku? Na to pytanie każdy bez wahania odpowie: „Cztery”. Jest to prawda, ale w Polsce, która leży w strefie klimatu umiarkowanego, tak naprawdę pór roku jest...sześć! Do tych znanych: wiosny, lata, jesieni i zimy dochodzą jeszcze dwie nowe: przedzimie i przedwiośnie. Jak same ich nazwy wskazują, występują na styku pór roku: przedzimie - między jesienią a zimą (to jemu listopad zawdzięcza swoją ponurą i szarą pogodę), zaś przedwiośnie - między zimą a wiosną. Student na kursie polskiego jako obcego na pewno dowie się od swojego nauczyciela o tych dwóch dodatkowych porach roku. Mieszkając w Polsce każdy (nie tylko obcokrajowcy), pozna je osobiście.

PRZEDWIOŚNIE CZYLI CZAS PRZED WIOSNĄ

Czym charakteryzuje się przedwiośnie? Przede wszystkim wyższą od zimowej temperaturą z wyraźną tendencją wzrostową. W czasie tej  pory roku nie jest jeszcze tak ciepło jak wiosną, ale nie ma już zimowych mrozów. Temperatury w ciągu dnia wahają się między 0ºC a 5ºC. Jeśli pada, to deszcz albo deszcz ze śniegiem i generalnie pogoda jest w języku polskim określana słowem odwilż czyli ocieplenie połączone z topnieniem śniegu, a także plucha - brzydka, deszczowa pogoda  (jeśli chcecie poznać więcej nowych polskich słów, zapraszamy na nasz profil na FB). Przedwiośnie jest więc chłodne, deszczowe, z nocnymi przymrozkami, chmurami, ale też z wyglądającym zza nich słońcem i pierwszymi kwiatami (są nimi przebiśniegi). To czas, kiedy przyroda budzi się do życia. To pora roku, która tak naprawdę dopiero zapowiada nadejście ciepłej, słonecznej i pełnej zieleni wiosny.

Przebiśnieg to symbol polskiego przedwiośnia.

 

POLSKIE PRZYSŁOWIE MÓWI..

Idealnie tę zmienność pogody w czasie przedwiośnia opisuje znane polskie przysłowie: „W marcu jak w garncu”. Mówi ono, że w tym czasie wszystkie zjawiska pogodowe, zarówno te wiosenne, jak i te charakterystyczne dla zimy, mieszają się ze sobą niczym produkty gotujące się w garnku :)
Dlatego, jeśli w czasie lekcji polskiego spojrzycie przez okno i zobaczycie deszcz, nie martwcie się tą przedwiosenną pogodą. Pomyślcie, że jest to  preludium dla wiosny.

PISZEMY MAIL(A) PO POLSKU. CZĘŚĆ 2: NAGŁÓWKI NIEFORMALNE I PÓŁFORMALNE

NAGŁÓWKI NIEFORMALNE W POLSKIEJ KORESPONDENCJI MAILOWEJ

Korespondencja nieformalna w języku polskim jest o wiele mniej stresująca dla studentów języka polskiego jako obcego niż tworzenie maili formalnych (o korespondencji formalnej czytaj w poście z 4 lutego). Maila do kolegi możemy zacząć w dowolny sposób. W nagłówku mogą pojawić się formy, które znamy z codziennej komunikacji werbalnej: Cześć - Hej - Sie ma (bardzo kolokwialne!) - Witaj (o kontrowersyjności tego powitania pisaliśmy w części 1 naszego cyklu o korespondencji mailowej) lub  zwykłe Dzień dobry. Jeżeli piszemy do osoby, która jest nam szczególnie bliska i z którą łączą nas kontakty emocjonalne możemy, a nawet powinniśmy, użyć form Kochany, Kochana, Kochani.  Równie powszechnie stosowane są też przymiotniki Drogi, Droga, Drodzy, Drogie. W kontekście korespondecji przymiotniki te jednak NIE MOGĄ być utożsamiane z angielskim Dear czy francuskim Cher(e). Możemy więc napisać Droga Aniu, Drogi Marku, Drodzy Koledzy, ale nie Drogi Panie Dyrektorze (jakiej konstrukcji używamy zamiast, sprawdźcie w poście z 4 lutego).

WOŁACZ W KORESPONDENCJI : UŻYWAĆ GO CZY NIE? 

Przy okazji dyskusji o nagłówkach często wraca temat wołacza, przypadka, który powoli zanika w języku polskim. Doskonałym tego przykładem jest sytuacja, kiedy w nagłówku maila wpisujemy imię odbiorcy. Powinniśmy więc napisać Cześć Aniu, Marku, Tomku, Kasiu, ale zamiast tego coraz częściej używamy form mianownika i budujemy konstrukcje Cześć Ania, Marek, Tomek, Kasia. Korespondencja mailowa rządzi się mniej restrykcyjnymi prawami niż ta formalna, ale w użyciu wołacza chodzi nie tylko o poprawność gramatyczną, ale też o wyrażenie stosunku emocjonalnego do odbiorcy. Wersja Cześć Aniu brzmi cieplej, intymniej niż Cześć Ania. Co ciekawe, jeśli zdecydujemy się na nagłówek z przymiotnikiem Droga/ Drogi lub Kochany/ Kochana, jedyną możliwą wersją jest ta z wołaczem (Droga Aniu, Drogi Marku, Kochana Kasiu), a każda inna stanowi rażący błąd.

NAGŁÓWKI PÓŁFORMALNE 

Język polski jest miejscami tak bardzo czasami sformalizowany, że staje się to problemem nawet dla rodzimych użytkowników języka. Stąd też, w sytuacji, kiedy okoliczności zawodowe i kulturowe nie pozwalają nam przejść z kimś na ty, doskonałym rozwiązaniem są struktury półformalne. Studenci bardzo często pytają w trakcie kursów języka polskiego, co tak naprawdę oznacza formuła Pani Aniu, Panie Marku i na jaki stopień zażyłości wskazuje?  Dla większości cudzoziemców połączenie to jest szokujące i nie do zaakceptowania w ich językach ojczystych (np. w języku niemieckim). Tymczasem w kulturze polskiej konstrukcje te pozwalają na ominięcie licznych raf i dłużyzn związanych z językiem formalnym. Pamiętajmy tylko, że, aby móc zatytułować kogoś panem Markiem lub panią Anią, musimy już tę osobę trochę znać i pozostawać z nią na mniej więcej tym samym poziomie w hierarchii firmy bądź instytucji. Rozpoczynając maila od nagłówka półformalnego możemy zacząć od Pani Aniu, Panie Marku, ale NIE łączmy tych konstrukcji z formami Szanowny/ Szanowna. Jedyna dopuszczalna opcja, to Szanowny Panie, Szanowna Pani. 

 

Już wkrótce kolejna część naszego cyklu o korespondencji mailowej, a tymczasem zapraszamy na nasz profil na FB. Zdobyte tam informacje pomogą Wam nie tylko w prowadzeniu korespondencji po polsku.

POWIEDZIAŁ (PO POLSKU) BARTEK, ŻE DZIŚ TŁUSTY CZWARTEK

POLSKIE ŚWIĘTO... PĄCZKA

Tłusty Czwartek, zwany przez wielu obcokrajowców "Dniem pączka", jest chyba najsłodszym dniem w roku. To czas, kiedy pączki można kupić wszędzie. W cukierniach trudno o inne ciastka niż pączki i faworki zwane też chrustem. Zgodnie z tradycją jest to dzień ogólnego łasuchowania.
Skąd jednak wziął się ten jakże miły i słodki zwyczaj? - to pytanie często zadają studenci, którzy uczęszczają na kurs języka polskiego.

OSTATNIE DNI KARNAWAŁU

Tłusty Czwartek to ostatni czwartek karnawału. W staropolszczyźnie zwany też był zapustami. Jeden z przesądów mówi, że temu, kto nie zje tego dnia ani jednego pączka, nie będzie się dobrze wiodło w życiu.
Dawniej Tłusty Czwartek rozpoczynał czas Tłustego Tygodnia czyli ostatnich dni przed czasem chrześcijańskiego Wielkiego Postu. Trzeba było więc najeść się do syta „tłustego” (nie tylko pączków i słodkości, ale przede wszystkim mięsnych, obfitych dań), zanim nadejdzie okres wstrzemięźliwości.

PIERWSZE PĄCZKI NA POLSKIM STOLE

Tradycja jedzenia pączków w Tłusty Czwartek pojawiła się na polskich dworach i w miastach już w XVII wieku. Na wieś zawędrowała trochę później, bo dopiero pod koniec XIX wieku. Jednak pierwsze pączki nie przypominały dzisiejszych słodkich i puszystych kul oblanych lukrem lub obsypanych cukrem pudrem. Jadano je okraszone suto... skwarkami i nadziewane słoniną. Kiedy w Tłusty Czwartek pojawiły się na polskich stołach pączki słodkie, gospodynie zaczęły w ich środku ukrywać migdał lub orzech. Kto trafił na taką niespodziankę, miał do końca życia cieszyć się zdrowiem i dobrym życiem.

OPOWIEŚĆ O KRAKOWSKICH PRZEKUPKACH

W Małopolsce krąży legenda o pierwszym  Tłustym Czwartku, nazywanym też Combrowym Czwartkiem, który był związany ze... śmiercią surowego i lubującego się w nękaniu ludzi wójta Combra. Człowiek ten znany był z uprzykrzania życia krakowskim przekupkom, m.in. zakazywał im handlu na krakowskim rynku, nakładał wysokie grzywny, a nawet potrafił wtrącić sprzedającą kobietę do więzienia. Kiedy zmarł, w Krakowie urządzono wielką uliczną zabawę, a handlarki nasmażyły pączków i częstowały nimi przechodniów. Od tamtej pory w każdy ostatni czwartek karnawału świętowano dzień, w którym to mieszkańcy miasta, a szczególnie przekupki, uwolnieni zostali od niegodziwego wójta.

Więcej na temat polskich świąt i zwyczajów znajdziecie na naszym profilu na FB

TRADYCYJNE SŁODKOŚCI :)

Najważniejsze jednak w Tłusty Czwartek jest to, że tego dnia dobrze jest zapomnieć o diecie i zjeść ze smakiem słodkiego pączka lub schrupać kilka faworków. Smacznego!

PISZEMY MAIL(A) PO POLSKU. CZĘŚĆ 1: NAGŁÓWKI FORMALNE

NAGŁÓWKI MAILI W JĘZYKU POLSKIM
W życiu każdego obcokrajowca uczącego się języka polskiego przychodzi moment, w którym musi on napisać maila po polsku. Nawet jeśli jest to mail bardzo krótki i bardzo prosty, przeszkody pojawiają się już na samym początku, w nagłówku. Okazuje się bowiem, że różnice między językiem polskim a innymi językami są ogromne, a nieznajomość kilku podstawowych zasad może doprowadzić do niemiłych nieporozumień.

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY W NAGŁÓWKACH POLSKICH MAILI 
Bardzo często cudzoziemcy (ale również Polacy używający języków obcych) pisząc maila, robią kalki z własnego języka. Stąd też pojawiają się nagłówki: Drogi Panie Dyrektorze Kowalski; Szanowny Panie Wiśniewski; Witam Panią Kowalską; Szanowny Panie Marku etc. Wszystkie te konstrukcje są BŁĘDNE, a w dodatku, wbrew intencjom autora, nie okazują szacunku odbiorcy maila.

KILKA PODSTAWOWYCH ZASAD - KORESPONDENCJA FORMALNA PO POLSKU
Poniższe zasady pozwolą Wam rozpocząć maila w sposób przyjazny oraz adekwatny do osoby i sytuacji.

1) Formy, których standardowo używamy w nagłówkach mailowych, to:

Szanowny Panie (jeśli piszemy do jednego mężczyzny)
Szanowna Pani  (jeśli piszemy do jednej kobiety)
Szanowni Państwo (grupa mieszana albo nieznany nam bliżej odbiorca)

rzadziej (jeśli chcemy być bardzo precyzyjni w kwestii płci odbiorców)

Szanowni Panowie (jeśli piszemy tylko do mężczyzn)
Szanowne Panie (jeśli piszemy tylko do kobiet)

WAŻNE: nigdy w takim nagłówku (ani w żadnej sytuacji w której zwracamy się do kogoś bezpośrednio) nie używamy nazwiska tej osoby! Konstrukcja Szanowny Panie Wiśniewski jest... niegrzeczna, brzmi wręcz arogancko.

2) Nagłówki w korespondencji formalnej a tytuły naukowe i nazwy stanowisk.
Tutaj sytuacja ma się trochę inaczej. Piszemy:

Szanowny Panie Dyrektorze
Szanowny Panie Prezesie
Szanowny Panie Prezydencie 

ale, tak jak wcześniej,  nie dodajemy nazwiska osoby do której piszemy, a stanowisko bądź tytuł występują w wołaczu.  Zwróćcie teraz uwagę, co się dzieje, kiedy odbiorcą jest utytułowana kobieta:

Szanowna Pani Dyrektor
Szanowna Pani Prezes
Szanowna Pani Prezydent 

Tak, wzrok Was nie myli. W odniesieniu do kobiet nazwy stanowisk pozostają w formie mianownika, chociaż coraz silniejsza staje się tendencja do wprowadzania form żeńskich. Niewykluczone więc, że wkrótce wszyscy będziemy używać form: "prezeska", "dyrektorka", "prezydentka".

3) Pamiętajmy, że w nagłówkach oficjalnych NIE używamy formy drogi/ - a . W języku polskim przymiotnik ten zarezerwowany jest dla sytuacji... prywatnych. Możemy więc napisać Droga Aniu, Drogi Marku, ale nigdy Drogi Panie Prezesie! O nagłówkach półformalnych i nieformalnych już wkrótce na naszym blogu.

4) Pozostaje nam jeszcze forma Witam, która tak bardzo się ostatnio rozpowszechniła. Jest ona uważana przez językoznawców za niepoprawną, a co gorsza wyrażającą  wyższość i protekcjonalność nadawcy w stosunku do odbiorcy. O ile zgadzamy się, że w korespondencji formalnej jest ona wyjątkowo niefortunna i nie powinna być używana, o tyle w mailach półformalnych czy nieformalnych, naszym zdaniem, możemy ją zaakceptować.

PRZECINEK CZY WYKRZYKNIK ?
Przez wiele lat po nagłówku stawiano wykrzyknik [!], który ostatnimi czasy - być może pod wpływem epistolografii anglosaskiej - wypierany jest przez przecinek [,]. Obie wersje:

Szanowny Panie!
Szanowny Panie, 

są poprawne. Pamiętajmy tylko, że, jeśli wybieramy wersję z przecinkiem, pierwsze zdanie maila musi się zaczynać od małej litery
Już wkrótce więcej informacji o pisaniu maili po polsku,  a tymczasem zapraszamy na naszą stronę na  FB